Om goed in te kunnen gaan op het ‘waarom’ van familieopstellingen, zal ik in deze blog eerst even stil staan bij wat opstellingen zijn.
Wat is het eigenlijk? Hoe gaat het in zijn werk?
In de volgende blog neem ik je mee in het ‘nut’ en het ‘waarom’ van familieopstellingen.
Een opstelling geeft een beeld van de onderlinge relaties in een systeem.
In deze blog gaat het over het familiesysteem.
Je kunt opstellingen ook doen voor bijvoorbeeld organisaties of op specifieke thema’s.
Het brengt inzicht in de beweging die er in een systeem gemaakt mag worden, om het systeem weer in balans te brengen.
Ieder systeem, of dit nu een familiesysteem of een organisatie (bedrijfssysteem) is, wil in balans zijn.
Als er iemand of iets uitgesloten wordt, dan komt dit op een andere manier weer aan het licht. Het is en blijft namelijk onderdeel van het systeem en wil daardoor gezien worden.
Een opstelling maakt zichtbaar waar de verstrikkingen in het systeem zitten.
Waar een kind bijvoorbeeld ‘vast zit’ aan een grootouder, omdat de boosheid van deze opa weggestopt is.
De opa mag er niet volledig zijn, waardoor zijn kleinkind de boosheid weer naar boven brengt in het systeem, maar op die manier wel verstrikt is met de opa.
De opa in dit voorbeeld kan nog in leven zijn of overleden zijn. De verstrikking blijft, ongeacht of de persoon nog leeft of niet.
Hoe gaat een familieopstelling in z’n werk?
Er zijn verschillende manieren om een opstelling te doen.
- Opstellingen met representanten.
- Opstellingen in de ruimte, met vlakken.
- Tafelopstellingen, met voorwerpen.
Representantenopstelling
Hierbij wordt er gewerkt met representanten. Andere mensen, die je waarschijnlijk niet kent, zullen dan jouw familieleden representeren in de opstelling.
Het is dus niet nodig om je eigen familieleden bij een opstelling te hebben.
Vaak komt er ook een representant voor jouzelf in de opstelling, zodat jij de beweging in de opstelling kunt waarnemen.
Tegen het einde van de opstelling, kun je je eigen plaats innemen en zo op die plek (mogelijk een nieuwe plek) ervaren wat de beweging in het systeem met je doet.
Voor een representantenopstelling heb je dus andere mensen nodig en een opsteller, degene die de opstelling begeleidt.
Deze mensen stemmen af op jouw systeem, waardoor zij waardevolle informatie door kunnen geven. Dit doen ze door verbale en non-verbale communicatie.
De begeleider reikt helende zinnen aan, om zo in de diepte (het onbewuste) beweging mogelijk te maken.
Deze manier van opstellen biedt houvast door het visuele en ’tastbare’ aspect. De uitingen van representanten brengen vaak bewustwordingen op gang.
Opstelling in de ruimte
Een andere vorm van het doen van een opstelling is gebruik maken van verschillende vlakken, waar jij als persoon op gaat staan (vloerankers). De vlakken kunnen bijvoorbeeld vellen papier of hoepels zijn.
Ieder voorwerp symboliseert een plek waar iemand staat.
Deze manier van opstellen zou je kunnen zien als een representantenopstelling, waarbij de vloerankers de representanten zijn.
De begeleider van de opstelling kan de plekken belichamen en geeft vanuit daar informatie door aan jou. Hierdoor krijg jij ook zicht op de aanwezige dynamieken.
Zelf wordt je uitgenodigd om op een gegeven moment jouw eigen plek te belichamen en dus in te nemen.
Bij deze vorm van opstellingen heb je fysieke ruimte nodig, voorwerpen om op te gaan staan of zitten en een begeleider.
De begeleider voelt in in jouw systeem en werkt vanuit daar met de dynamieken die aanwezig zijn.
Tafelopstelling met voorwerpen
De naam geeft al veel informatie. Voor deze opstelling heb je weinig ruimte nodig. Je doet deze namelijk op tafel of ander oppervlak. In deze opstelling zijn niet andere mensen de representanten, maar voorwerpen.
Dit kunnen poppetjes zijn, bijvoorbeeld houten poppetjes (pegdolls) of duplopoppetjes. Zelf maak ik gebruik van edelstenen. Waarom deze keuze?
Wanneer je werkt met poppetjes, zeker met poppetjes met uiterlijke kenmerken, dan bestaat het risico dat je vooral met je brein aan het werk gaat. Je probeert de details te matchen met de uiterlijke kenmerken van je familieleden.
Wat je wilt bereiken met familieopstellingen, is dat je juist het onbewuste aan het werk wil zetten. Het onbewuste brein, maar vooral ook je opgeslagen emoties en gevoelens.
Je wilt je intuïtie gebruiken. Je wilt de beweging van je ziel volgen.
Wanneer het brein, of je ego, hier doorheen blijft ’tetteren’ dan kun je hier minder makkelijk bij komen.
Edelstenen zijn een natuurlijk fenomeen, die voor mij passen bij het inzichtelijk maken van de patronen in je familiesysteem.
Voor het doen van tafelopstellingen heb je dus weinig ruimte nodig, geen andere mensen, anders dan een begeleider. De rol van de begeleider is om hetgeen dat verschijnt door de opstelling mee te ontvangen en een richting aan te kunnen reiken voor een beweging. Helende zinnen kunnen ook hier aangereikt worden om die beweging te verdiepen.
Jouw aandeel in een familieopstelling
In alle drie de vormen van opstellingen, die hierboven beschreven zijn, heb jij een aandeel.
Jouw hulpvraag is de aanleiding voor de opstelling. Het geeft het startpunt.
In het verdere verloop is jouw rol bij de verschillende opstellingen anders:
- Bij de representantenopstelling start je als observant. Je observeert wat er gebeurt in het totale beeld wat de representanten laten zien. Daarnaast participeer je ook, doordat je waarschijnlijk al mee resoneert op wat je ziet gebeuren. Tegen het einde van de opstelling wordt je vaak actief participant, door jouw eigen plek in te nemen en het proceswerk te doen (het uitspreken van helende zinnen).
- Bij de opstelling in de ruimte ben eerst observant. Wanneer het proceswerk begint, dan zal je ook hier gevraagd worden om je eigen plek in te nemen en actief te participeren.
- Bij de tafelopstelling ben je participant en observant. Jij legt zelf de stenen neer die jouw systeem representeren. De begeleider verplaatst deze eventueel nog, naar wat het systeem aangeeft. Ook bij deze vorm kunnen helende zinnen uitgesproken worden, wat jou een actieve participant maakt.
Bij iedere vorm van familieopstellingen wordt er van je gevraagd om betrokken en afgestemd te zijn. Want in die afstemming kun je de beweging ook binnen laten komen en in je innerlijk voelen.
Daar waar het mag gebeuren.
Meer over die innerlijke beweging en het waarom van familieopstellingen in de volgende blog.
Wil je zelf ervaren wat een opstelling voor je kan doen? Kom het ervaren!
Inspiratie over familieopstellingen en je familiesysteem beluister je in de podcast.