Deze keer vanuit een andere invalshoek een kijk op je familiesysteem.,
Namelijk door te kijken naar het gedrag van kinderen.
Wat laat een kind met zijn of haar gedrag zien?
Vaak vinden we het maar lastig en ingewikkeld, maar is dat ook zo?
Lastig gedrag?
Laten we eerst kijken naar wat we onder ‘lastig gedrag’ kunnen scharen.
- (extreme) boosheid, woedeaanvallen, agressie
- verlegen, teruggetrokken, wegcijferen
- neerslachtig, pessimistisch
- (veel) huilen, huilbuien, kleinzerig
- weinig zelfvertrouwen, weinig weerbaarheid
- brutaal, mondig
Een hele lijst, maar allemaal thema’s die ik in de praktijk tegen kom.
En waarbij de eerste voor iedereen denk ik begrijpelijk en herkenbaar is, zullen andere gedragingen dat misschien minder zijn.
Wat we ‘lastig gedrag’ vinden wordt dan ook vooral bepaald door de sociale omgeving waarin je je bevindt.
Van ouders hoor ik dan ook vaak dat de hulpvraag in eerste instantie vanuit school komt.
De vraag die ik mezelf dan stel: “past ons huidige schoolsysteem wel bij de behoeften van de kinderen?”
Het antwoord is vrijwel altijd ‘nee’.
Daar gaan we nu even niet verder op in, want dan zou het een hele andere blog worden.
Wat ik alleen wil duiden is dat het ene gedrag gewaardeerd wordt binnen de ene omgeving, maar als ‘lastig gedrag’ weggezet wordt in de andere omgeving.
Waar we in deze blog naar gaan kijken, is wat kinderen eigenlijk laten zien met hun gedrag. En wat jij als ouder, leerkracht, oom, tante, opa, oma of andere betrokkene kan doen.
Begrijpen van gedrag
Om gedrag te kunnen plaatsen en dus te kunnen begrijpen is het belangrijk om eerst een inschatting te maken van de intensiteit van het gedrag.
Dit zegt vaak iets over de herkomst van het gedrag.
Om dit te kunnen bepalen is het nodig om je kind te observeren.
Wanneer laat je kind het gedrag zien?
Is het gedrag altijd hetzelfde of zijn er verschillende vormen?
Wat is de intensiteit en duur van het gedrag?
Observeer daarnaast ook ander gedrag van je kind, dan alleen het ‘probleemgedrag’. Zo heb je een vergelijk voor de intensiteit en de duur van het gedrag, wat een belangrijk startpunt is.
Is het gedrag ‘normaal’ van aard, voor de maatstaven van jouw kind, dan heeft het vaak betrekking op iets dat er vlak daarvoor is voorgevallen.
Wanneer speelgoed af wordt gepakt, dan is een kind boos.
Als je valt, dan heb je pijn en dus verdriet.
Ook heeft het dan te maken met behoeften als slaap, eten en ontlasting.
Wanneer we gedrag als ‘lastig’ of ‘problematisch’ bestempelen, dan is de intensiteit vaak hoog en de duur lang. Goed om hierbij dus te gaan filteren of het gedrag voor jou lastig is, dus naar jouw maatstaven, of dat meerdere mensen, inclusief je kind, er ‘last’ van hebben.
Bij een hogere intensiteit zijn er naar mijn inziens de volgende opties:
1. Het gedrag heeft een lichamelijke oorzaak.
Het kind heeft pijn, wat nog niet gezien en erkend is. Dit is een belangrijke om uit te sluiten. Een bezoek aan bijvoorbeeld een osteopaat kan helderheid geven over vastzittende wervels in de nek en rug of bijvoorbeeld klachten in de buik. Als je kind nog niet kan praten, kijk dan naar de non-verbale uitingen. Wat laat je kind zien in tekeningen en spel bijvoorbeeld?
2. Het gedrag is een weerspiegeling van de ervaringen tijdens de zwangerschap en geboorte.
Als mens slaan we de ervaringen uit die pre- en perinatale periode op in ons lichaamsgeheugen. Met ons bewustzijn zijn we aanwezig in onze eigen zwangerschap en geboorte. Impactvolle ervaringen kunnen hun sporen nalaten, waar gedrag dus een gevolg van is.
Situaties van onmacht tijdens die periode kunnen nu bijvoorbeeld resulteren in boosheid.
3. Het gedrag spiegelt het familiesysteem
Wanneer thema’s, ervaringen en gebeurtenissen in het familiesysteem nog niet verwerkt zijn, dan zijn kinderen kei in het spiegelen hiervan. Het kind staat dan als het ware in dienst van het familiesysteem, want alles wil gezien worden.
Dit geldt dan voor onverwerkte ervaringen van de ouders, maar ook verder terug het familiesysteem in.
Ga voor jezelf na wat het gedrag van je kind met jou doet. Wat roept het op?
En waar heb je eerder deze ervaring meegemaakt? Dit kan een aanknopingspunt zijn voor de oorzaak van het gedrag van je kind én daarmee hetgeen dat in je familiesysteem gezien wil worden.
Wat te doen met lastig gedrag?
Als ouder of andere betrokkene kun jij dus verschillende dingen doen.
Blijf allereerst het kind zien. Het kind is meer dan het gedrag dat het laat zien.
Mijn ervaring is dat gedrag vaak een oorzaak heeft buiten het kind zelf, dus dat kindfactoren minimaal meespelen. Het kind wil gezien, gehoord en geliefd worden, net als ieder ander.
Vergeet dit dus niet.
Zoals hierboven beschreven is een startpunt: observeren.
Zodat je ook werkelijk wat kunt zeggen over het gedrag.
Als je de intensiteit hebt bepaald, dan kun je zien of het past bij de ontwikkeling van het kind, doordat het voornamelijk te maken heeft met dagelijkse situaties, of dat je verder de diepte in moet gaan.
Goed om te weten is dat dagelijkse situaties vaak een aanwakkerend effect hebben op de oorzaken die dieperliggend aanwezig zijn. Dus als je ziet dat het kind reageert op iets dat eerder die dag gebeurd is, wil dat niet zeggen dat het licht gedrag is. De intensiteit en duur van het gedrag is hier een goede graadmeter.
Wanneer je diepte in moet gaan, dan is het goed om iemand met je mee te laten kijken.
Niet omdat je het zelf niet weet of zelf niet kunt zien, maar omdat een ander, die buiten jouw gezinssituatie staat, vanuit een ander perspectief kijkt. Die ziet vaak net weer andere dingen, dan wat jij ziet.
Als het gaat om het plaatsen van gedrag in de context van de pre- en perinatale periode, dus de periode van zwangerschap en geboorte, dan kun je een Reborn gesprek met mij aangaan.
We zoomen dan in op die periode en verbinden het huidige gedrag met de ervaringen van toen.
Wil je meer zicht hebben op welke patronen uit je familiesysteem je kind naar voren brengt?
Opstellingen zijn hier een geschikt middel voor.
Ben je daarnaast ook op zoek naar een verdieping in jouw eigen gedrag en ontwikkeling? Dan zit je in het 3 maanden traject Revive helemaal goed.
Zet de eerste stappen zelf, bespreek het met familie en vrienden en wanneer je vragen hebt staat mijn deur open!